Historische Vereniging Wieringen
Opgericht 17 mei 1989
Bewaarschool doet zijn intrede
op het eiland Wieringen
Zo rond 1880 doet de Bewaarschool, de voorloper van de kleuterschool, in veel gemeenten zijn intrede, zo ook op het eiland Wieringen. Een Bewaarschool werd veelal gesticht vanuit het Departement tot Nut van het Algemeen, gemeente of kerk. Op Wieringen is dit de gemeente, met als voorzitter van de stichting predikant ds. B.H. Habbema. Het is financieel wel duwen en trekken om de Bewaarschool in eerste instantie te stichten en vervolgens in stand te houden, toch is er een dringende behoefte voor een dergelijke school.
Reizende verslagleggers
Wieringen werd met enige regelmaat bezocht door reizende verslagleggers. Een daarvan schrijft in 1897 het volgende: ‘Achter aan het Kerkplein is het postkantoor (nu boekhandel Burghout), tevens telegraafkantoor met telefoonverbinding met Wieringerwaard. Niet ver vandaar voert een breed voetpad naar het achteraf staande, zeer eenvoudige kerkgebouw der Doopsgezinde gemeente Wieringen.
Bewaarschool Hippolytushoef
Aan dezelfde achterweg komt men bij een ander huis, dat bij nader bezien een school blijkt te zijn; het is de Bewaarschool van Hippolytushoef, een gemeentelijke instelling, gesubsidieerd door de provincie. Wat men op vele aanzienlijke dorpen elders nog niet heeft kunnen tot stand brengen, heeft men dus op Wieringen weten te verkrijgen’. De vraag die nu voortvloeit uit dit bericht is waar heeft de Bewaarschool gestaan?
De Kleinkinder- of Bewaarschool had tot doel om voor behoeftigen zorg te dragen voor onderwijs en de gezondheid van het kind, in de meest ruime zin van het woord. Nu viel armoede en analfabetisme in die jaren, op Wieringen mee. Of ze moesten op volwassen leeftijd van de vaste wal komen. Mocht het voor komen dan zorgde de omgeving veelal voor bijstand. Toch zag men op het eiland de voordelen van een dergelijke school.
Nieuwe school
Wanneer de school wordt geopend zijn er dertig kinderen ingeschreven, dit aantal loopt al snel op tot vijftig en meer. Het lokaal is daarom al snel te klein waarop de commissie het besluit neemt een nieuwe school te bouwen, met twee lokalen. Het schoolgebouw kon meer naar de laatste eisen van de tijd gemeubileerd worden en ook de leermiddelen waren niet de modernste toch had het ook een groot voordeel, de goed verlichte lokalen dat zag men elders wel anders.
Als hoofd van de school wordt in december 1882 aangesteld Johanna Lucretia Susanna Hormann uit Amsterdam en oud leerling van de Leidse kweekschool. In 1878 komt zij naar Wieringen en is ze als kwekeling verbonden aan de gemeente school. Men is zeer tevreden over haar kwaliteiten als lerares en benoemd haar tot hoofd van de Bewaarschool.
Johanna Hormann
Tijdens de opening van de nieuwe school op 2 januari 1883, ontving de verdienstelijke onderwijzeres van de commissie en notabelen, als blijk van waardering voor haar inzet, een mooi gouden horloge. Johanna huwt in 1887 op Wieringen met onderwijzer Freerk Jansonius uit Franeker. Het echtpaar is geen lang leven gegund, Johanna overlijdt in 1889, ze is dan 27 jaar en Freerk, al blijft zijn woon- en werkplaats Hippolytushoef, overlijdt in Franeker in 1891 op 28 jarige leeftijd. De inboedel van het echtpaar wordt openbaar verkocht in het logement van Cornelis Koorn te Hippolytushoef.
Na het overlijden van Johanna Hormann, in 1889, plaatst de commissie een advertentie dat in het hoofddorp op Wieringen, nabij ’t station van Anna Paulowna, met spoed een onderwijzeres wordt gevraagd. De jaarwedde bedraagt vierhonderd gulden. Er melden zich tien sollicitanten. Het is Julia M.G. van Assen, afkomstig van de Kweek en Vormschool in Leiden, die de functie gaat vervullen.
Bevolking van Wieringen
Rond de jaren ’20 wordt de teloorgang ingezet, de financiën lopen terug door onder meer het stopzetten van de jaarlijkse subsidie door Gedeputeerde Staten en de gemeente wil wel van de school af. Wat nu? De bevolking van Wieringen gaat op zoek naar een oplossing. In februari 1934 wordt op initiatief van enkele inwoners van Wieringen, de aanzet gegeven tot het stichten van een kleuterschool.
Kleuterschool
Het wordt een kleuterschool door particulieren gefinancierd. Er blijkt een dringende behoefte te zijn aan opvang omdat in een nijpende tijd een dienstbode niet kon worden betaald waardoor er niet meer op de eigen kinderen kon worden gepast. Dit onderwijs moest zorgdragen voor de geestelijk en lichamelijke ontwikkeling van de 3 tot 6 jarige jeugd. Godsdienst onderwijs wordt niet gegeven, een heikel punt voor de Rooms katholieken die nog even proberen om een nieuwe Bewaarschool vanuit de kerk, te stichten. Dit lukt niet en de kleuterschool wordt een feit.
Aan het hoofd IJtje Ruitenburg-de Jong, geboren (1906) in Terwispel (Opsterland) en ervaring opgedaan op Terschelling. Zij is als onderwijzeres in het bezit met het zogenaamde Fröbel diploma, haar helpster wordt Annie Smit, zij behaald in 1938 het diploma kinderjuffrouw/ kinderverzorging. In april 1934 wordt de eerste Wieringer kleuterschool geopend in het gymnastieklokaal van de Openbare Lagere School aan de Elft. Het lidmaatschap bedraagt een gulden per jaar.
Door Gea Klein-Hamming, website: kleinschrijverij.nl