Het Sigarendoosje

Door Jan Wessels

In juni vorig jaar kreeg ik een mail van oud-collega Sander de Graaf uit Barsingerhorn. Hij had op de website van onze vereniging mijn verhalen over de luchtoorlog gelezen.

Sander had de volgende vraag:

“Ik heb van mijn oudtante (de jongste zuster van mijn oma) van 91 jaar oud onlangs een houten sigarettendoosje gekregen. Dit doosje heeft haar man (die in 2015 is overleden) als joch van een jaar of 13-14 uit een neergestort vliegtuig gehaald. Dit vliegtuig, waarschijnlijk een Britse bommenwerper, was neergestort op het Wad. Je kon er met laag water naar toe lopen. Het was ergens aan de Normerdijk. Het is vermoedelijk in 1943 of 1944 geweest. Meer weet zij er ook niet van. Weet jij wellicht meer over deze crash en welk vliegtuig dit geweest kan zijn? “

Ik heb Sander geantwoord dat op het wad, in de directe omgeving van Wieringen, 2 Britse bommenwerpers zijn neergestort, een Halifax en een Lancaster. Alle bemanningsleden liggen begraven op de Begraafplaats Zandburen. Vanuit het Verliesregister van de Studiegroep Luchtoorlog heb ik de beide ‘Loss Charts’ van deze vliegtuigen gekopieerd en bijgesloten in de mail.

Bovenstaande Loss Charts vermelden de volgende crashlocaties:

• - de Halifax JD149 van Jeffery: 3 km westelijk van Hippolytushoef
• - de Lancaster W4256 van White: 2 km oostelijk van Hippolytushoef

De Normerdijk ligt westelijk van Hippolytushoef. Het lijkt aannemelijk dat het sigarettendoosje aan boord was van de Halifax JD149.

In een vervolgmail schreef Sander het volgende:

“Van het doosje heb ik een aantal foto’s toegevoegd. Er staat geen persoonlijke inscriptie in, alleen “Hilsen fra Kristiansand” (Groeten uit/van Kristiansand). Hoe ik dat moet duiden weet ik niet. Is één van de vliegers ooit in Kristiansand geweest? Het lijkt ook wel handbeschilderd. Geen idee. De vinder, mijn oudoom, heette Piet van Dijk (geboren 1930) en hij was met zijn moeder en zuster uit Den Helder geëvacueerd naar Hippolytushoef. Zijn vader zat op de koopvaardij en kon pas na de oorlog weer naar huis. Volgens het verhaal is hij samen met een paar vriendjes naar het vliegtuigwrak gegaan (ik vermoed pas nadat de Duitsers daar al geweest waren en de bemanning en andere zaken uit het vliegtuig hadden gehaald). Volgens mijn oudtante dreef het doosje in het vliegtuig”.

Op internet vond ik meer informatie over de piloot John Denzil Jeffery in onderstaand boekwerk:

WE WILL REMEMBER THEM THE KING’S (THE CATHEDRAL) SCHOOL PETERBOROUGH WAR MEMORIALS

Op de herdenkingspanelen in de schoolbibliotheek en in de Sint Sprite van de kathedraal in Peterborough worden de namen vermeld van de voormalige leerlingen en staf van de King’s School in Peterborough, waarvan bekend is dat ze stierven in dienst van hum vaderland in de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Dit boek is geschreven ter ere van elke oud-leerling, bekend of niet bekend, die dit ultieme offer heeft gebracht.

In een laatste brief aan zijn grootmoeder (die hem had opgevoed) heeft hij aangegeven dat hij een voorgevoel had niet terug te keren van een volgende vlucht. Volgens zijn grootmoeder had John altijd een mascotte aan boord, een konijnenpootje. In de brief had John ook aangegeven dat hij zijn mascotte had verloren. Bij de start van de fatale vlucht was het konijnenpootje niet aan boord.

Wel een sigarettendoosje met afbeeldingen van bloemen die in de Eerste Wereldoorlog bloeiden op de massagraven in Vlaanderen.

De Canadese legerarts John McCrae (1872-1918) schreef aan het westelijk front het gedicht “In Flanders Fields”.

In Flanders Fields the poppies blow

Between de crosses, row on row

Bronnen:

Dhr. Sander de Graaf, Barsingerhorn; Studiegroep Luchtoorlog 1940-1945; Microsoft Word - The King's School War Memorial Booklet - Nov 15.doc (kings.peterborough.sch.uk) Wikipedia; Eigen fotoarchief.