De verhalen achter oude vliegtuigmotoren op Vatrop (4)

door Jan Wessels

De vlieger in de haven van de Haukes

Op 18 februari 1943 om 23.30 uur, probeert een Britse Beaufighter een noodlanding te maken op het Amstelmeer. Het toestel is afkomstig van de basis Coltishall in Norfolk en heeft twee bemanningsleden van het 68e RAF Squadron Coastal Command aan boord. De Beaufighter Mk V1F, V8325 heeft een actie ondernomen bij Vlieland en is vermoedelijk boven Texel getroffen door Flak.

Squadronleader Winward springt boven de Waddenzee uit het toestel. Flying officer / navigator Wood blijft aan boord. De noodlanding mislukt, het toestel stort neer in het Amstelmeer en Wood overleeft de crash niet. Zijn stoffelijk overschot spoelt op 22 februari 1943 aan in de haven van de Haukes.

Verlustmeldung

Op 23 februari wordt Charles Kenneth Wood, 23 jaar oud, met militaire eer begraven te Huisduinen, grafnummer 165a. Na de oorlog wordt hij herbegraven te Bergen op Zoom, graf 32.C5. Squadronleader William Dudley Winward wordt door een Duitse patrouille gewond uit zee gered en overgebracht naar het Luftwaffelazaret in Amsterdam. Na zijn herstel wordt hij vervolgens als krijgsgevangene (POW) afgevoerd naar Stalag Luft III.

De Bristol Beaufighter was een tweemotorige (torpedo)bommenwerper/(nacht)jager die veel werd ingezet voor het aanvallen van schepen. Dus ook in het in het Nederlands kustgebied een bekende verschijning.

Totaal zijn er in Nederland meer dan 60 Beaufighters gecrasht, waarvan het merendeel in de omgeving van Den Helder, meestal in zee. Op 18 juli 1943 stort een Beaufighter neer tussen de 1e en 2e Vroonstraat in Den Helder.

De beide vliegers komen hierbij om het leven. Op 17 januari 1945 komen twee Beaufighters met elkaar in botsing bij de watertoren van Wieringerwaard. Beide vliegtuigen storten neer bij de Noord Zijperweg. De vier bemanningsleden overleven het ongeval niet en liggen begraven op het kerkhof van Wieringerwaard. Een derde Beaufighter maakt een noodlanding. De bemanningsleden blijven hierbij ongedeerd en worden door de Duitsers krijgsgevangene gemaakt.

Ondertussen is de nagedachtenis aan deze Amerikaanse vlieger op Wieringen goed geborgd. Op 4 mei 2015 werd tijdens de dodenherdenking in de Hippolytuskerk zijn naam voor het eerst genoemd. Citaat uit de Wieringer Courant: “Van alIe oorlogsslachtoffers worden de namen voorgelezen, zoals elk jaar, zij het nu ook van Ivan Moon”.

Ik kon er toen niet bij zijn , maar heb vorig jaar de herdenking wel bijgewoond. Erg indrukwekkend, vooral de manier waarop de jeugd hierbij wordt betrokken en de enorme opkomst. Elk jaar zijn er ook weer nabestaanden van op Wieringen begraven geallieerde vliegers aanwezig. Verschillende leden van onze vereniging zijn actief betrokken bij diverse aspecten van deze herdenking.

Gezicht

Op internet vond ik in het Canadian Virtual War Memorial bijgaande foto van Flight Officer Craigie. Na diverse opleidingen in Canada werd hij in oktober 1942 in Engeland geplaatst bij een Lancaster Squadron onder bevel van de beroemde Wing Commander Guy Gibson V.C. Hij nam als navigator deel aan minimaal 15 raids voordat zijn Lancaster op 26 juni 1943 bij Wieringen werd neergeschoten.
Zijn graf wordt sinds 2007 jaarlijks bezocht door zijn neef Bil Lowry en echtgenote uit Canada. Ook vorig jaar waren ze weer op Wieringen en logeerden zoals altijd bij onze leden Feike en Jenneke Helder. Toen ik bezig was met de voorbereiding voor mijn eerste artikel heb ik bij Feike diverse boeken over de luchtoorlog geleend. Het blijkt dat hij tot nu toe niet beschikte over een duidelijk foto van Craigie en is erg blij dat deze vlieger voor hen nu echt een gezicht heeft gekregen.

Vliegen in een B-17 Vliegend Fort

Gaf het ook een realistisch beeld van een operationele vlucht in de Tweede Wereldoorlog? Nee, we vlogen op lage hoogte, het was een zonnige dag, op verschillende plekken voelde je de wind door het vliegtuig tochten, maar de temperatuur in het toestel was geen -40°C, we hadden geen zuurstofmaskers op, er ontploften geen Flak-granaten rondom het toestel en we werden niet aangevallen door Messerschmitt of Focke-Wulf jagers. De vlucht gaf wel inspiratie voor een vervolgartikel over de luchtoorlog boven Nederland.

Een bloemetje leggen op internet

In de beide artikelen over de Terschellingmotor zijn vier vliegtuigen en hun bemanningen beschreven. De meeste van deze bemanningsleden hebben nooit een graf gekregen. Hun namen zijn wel terug te vinden op verschillende herdenkingsplekken, die in de artikelen ook zijn genoemd. De namen van de vermiste RAF-vliegers zijn vermeld op het Runnymede Memorial. De namen van de Nederlandse bemanningsleden zijn vermeld op de Erelijst van Gevallenen 1940-1945 en op de Gedenkrol van de Marineluchtvaartdienst.

De Erelijst is ook op internet te vinden op http://www.erelijst.nl. De pagina heeft een goede zoekfunctie en geeft de mogelijkheid om een bloemetje te leggen bij de betrokken vlieger. Een andere belangrijke informatiebron is de Oorlogsgravenstichting. Door te zoeken op de website https://oorlogsgravenstichting.nl zijn deze Nederlandse vliegers ook te traceren en soms zijn er op hun pagina´s belangrijke documenten toegevoegd. Elke pagina is weer gekoppeld aan de erelijst. De bezoeker kan informatie toevoegen. Dat is een prachtige functie. Zo is er in 2014 bij Charles van Heugten een mooi levensverhaal geplaatst. Daar heb ik weer informatie uit gebruikt. Omgekeerd heb ik ondertussen relevante informatie van bemanningsleden verzameld, die nog niet op de website is te vinden. Daar ligt nog wat werk!

Mogelijk monument bij kazematten

In 2014 werden we als Historische Vereniging door de gemeente Hollands Kroon gevraagd om mee te denken met het project Atlantikwall, waarin de kazematten bij Den Oever ook waren opgenomen (historisch gezien geen onderdeel van de Atlantikwall). Hoewel deze kazematten heel bijzondere bouwwerken zijn, lijken ze vanuit historische invalshoek minder interessant. Het complex bij Den Oever ligt tussen de historisch belangrijke forten van de Stelling Den Helder en het Kazemattenmuseum in Kornwerderzand.

Vanuit het bestuur van onze vereniging is aangegeven dat de luchtoorlog boven het Waddengebied en IJsselmeer meer aandacht verdient en een duidelijke relatie heeft met de Atlantikwall (denk aan alle radarstations en luchtafweersystemen). Een verdere afstemming heeft uiteindelijk geleid tot het idee om bij één van de kazematten een monument te plaatsen voor de vermiste vliegers uit de Tweede Wereldoorlog. Op 29 april verscheen hierover een artikel in het Noord Hollands Dagblad. Twee dagen later kwam de NOS met een indrukwekkende uitzending over de vermiste vliegers uit de Tweede Wereldoorlog en hun vliegtuigen die nog niet geborgen zijn. Toeval bestaat niet. Het is natuurlijk de grote vraag of er ooit een dergelijk monument komt. Vanuit diverse hoeken heb ik zeer positieve reacties ontvangen.