Wieringer begrafenis

Uit Leven en werken toen Wieringen nog een eiland was, auteur C. Metselaar. Herinneringen uit de jaren 1900 - 1925.

.....Woensdag ontbreekt Gerritje niet op de begrafenis van de oude Mein, die ze zo goed gekend heeft. Tante moet maar een poosje op de winkel passen. Het is bij tweëen als ze bij het sterfhuis aankomt. Er is al meer belangstelling. In de donkere kamer staat de kist waarin de overledene ligt opgebaard, de luiken voor de lage ramen zijn op een kleine kier na gesloten. Schilderijen en spiegel hangen omgedraagd aan de wand. Tegen de wand staan dicht op elkaar de stoelen voor buren en kennissen die de overledenen de laatst eer willen bewijzen. De meeste zijn geleend van de buurt of van Immetje uit café 'De halve maan'.

Een paar buurvrouwen zijn al bezig met het klaarmaken van de thee na afloop. Al spoedig is de kamer vol, anderen blijven bij de deur staan, in stilte wachtend op de dominee. Even klinkt een gemompel als paardevoeten en knerpende wielen op het grindpad de komst aankondigen van Jaap Metselaar's jachtwagen, waarin dominee Bakx naar het sterfhuis wordt gebracht. In al zijn ernst en waardigheid treedt de dominee binnen. Een ogenblik staat hij stil bij de kist en kijkt naar het roerloze gezicht van de oude vrouw. Dan haalt hij zijn zakbijbel tevoorschijn, een droog kuchje, en hij leest, terwijl ieder luistert. 'Stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren'. Zijn sobere, maar gemeende woorden maken diepe indruk. Als hij uitgesproken is schuifelen allen naar buiten. Met een laatste blik nemen zijn afscheid van de overledenen.

Vrouwen dragen de huik

De mannen uit de buurt dragen de baar naar de boerenwagen van Jan Wiegman uit de Laan. Het paard heeft een zwarte mantel om, de oren bedekt met een manekap. Voorzichtig wordt de kist in de buik van de wagen geschoven. Achter de wagen stelt zich de stoet op. Eerst de familie en de dominee, dan de draagsters van een huik.

Deze lange overhangende cape, boven bij het hoofd gerimpeld en van zware lakense stof gemaakt, hult de vrouwen geheel in het zwart. Dicht bij elkaar gehaald zijn de draagsters niet te herkennen. De huik zondert hen met hun verdriet af van een nieuwsgierige buitenwereld. Zo lopen deze vrouwen als eenzame zwarte figuren achter elkaar, gevolgd door buren en kennissen. Langzaam stapt het paard voort. Jan Wiegman op de kret met zijn mooie hoed op.
Alle huizen waarlangs de stille stoet trekt hebben één venster gesloten. In de verte begint de klok van de Westerlander toren te luiden, somber galmend, als wil hij de overledene naar de hof rond de kerk roepen. Voor het lage zwarte hek, nu wijd geopend, houdt de wagen stil. De kist wordt op de baar geplaatst en langzaam naar de geopende groeve gedragen. Even krommen zich de ruggen van de mannen als zij de kist op de blanke touwen plaatsen. De klokkenluider laat zijn touw los als allen zich rond het graf hebben geschaard. Met een dof geluid vallen de paar schepjes grond van de spade, door de naaste familieleden gehanteerd, op het hout van de kist. Niemand doet een stap vooruit om te spreken. Dan treedt dominee Bakx naar voren. Ernstig klinkt het Onze Vader in de stilte van het kleine kerkhof. De vrouwen mompelen de woorden mee, de mannen luisteren met ontblote hoofden.

Burenplicht

Tot de toren het zwijgen verbreekt en het ritselend geluid van de wind in de populieren overstemt. De genodigden lopen de weg terug naar het sterfhuis. Onderweg beginnen, aarzelend nog, de eerste gesprekken. Dominee drinkt ook een kopje thee met het gebruikelijke klontje. Al spoedig gaat het gesprek over de problemen van elke dag. Het leven gaat verder, allen die hielpen bij het afleggen, dragen en het brengen van de dode naar haar laatste rustplaats, deden hun burenplicht. Hen wacht nu weer de arbeid op de akker, in huis of op zee. Op het kerkhof doet de doodgraver zijn plicht.....

Historische Vereniging Wieringen

In 1949 legde de heer Daan Pool een reconstructie vast van een Wieringer begrafenis uit 1870 op film vast. In aansluiting op deze film, heeft de Historische Vereniging Wieringen in 1989 een boekje over de Wieringer begrafenis uitgebracht. Het boekje is voor 5,=, verkrijgbaar via de webshop,webshop.

In 1949 is de traditionele Wieringer begrafenis nagespeeld en verfilmd. In augustus 2014 wordt dit nogmaals gedaan vanuit het Wieringer Eilandmuseum Jan Lont. Ook het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen heeft deze Wieringer traditie enige malen nagespeeld.

Via de link is de Wieringer begrafenis, op YouTube, in beeld te zien, klik hier om naar de YouTub e film te gaan van Daan Pool...

Lees meer over de nagespeelde begrafenis op 29 juni 2014 vanuit het Wieringer Eiland museum Jan Lont, lees meer en bekijk de gemaakte film...